Tryb prowadzenia spraw nieletnich, regulują przepisy ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich. Jest to bardzo specyficzne postępowanie i wymaga doświadczenia oraz znajomości przepisów od adwokata prowadzącego sprawę. Przepisy w sposób istotny różnią się od przepisów prawa karnego oraz postępowania karnego.
Kim jest osoba nieletnia?
Zgodnie z ustawą za osobę nieletnią uważa się:
- osobę, która w momencie czynu ukończyła 13 lat, ale nie ukończyła 17 lat – w zakresie popełnionych przestępstw
- osobę, która nie ukończyła 18 lat – w zakresie zapobiegania i zwalczania demoralizacji
- osobę, względem której orzeczono środki wychowawcze lub poprawcze, ale nie dłużej niż do ukończenia przez nią 21 lat
W konsekwencji należy stwierdzić, że nie ma sztywnej granicy wieku, w której dana osoba jest uważana za nieletnią, a wszystko zależy od charakteru sprawy jaka toczy się przed sądem.
Jaki sąd prowadzi postępowanie w sprawach nieletnich?
Odmiennością jest, że postępowanie w sprawach nieletnich prowadzą wydziały rodzinne i nieletnich, a nie wydziały karne.
Postępowanie w I instancji prowadzone jest przez sąd rejonowy, w którym mieszka nieletni, a w razie trudności w ustaleniu miejsca zamieszkania – według miejsca pobytu nieletniego. Dla przykładu w Poznaniu, postępowanie w sprawach nieletnich może prowadzić Sąd Rejonowy Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu, Sąd Rejonowy Poznań – Nowe Miasto w Poznaniu lub Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w Poznaniu.
W mniejszych miejscowościach występuje jeden sąd rejonowy i tak dla Konina, będzie to Sąd Rejonowy w Koninie, dla Wrześni Sąd Rejonowy we Wrześni.
Postępowanie w II instancji, a więc środki odwoławcze od orzeczeń wydanych w sprawach nieletnich rozpoznaje sąd okręgowy w składzie 3 sędziów. Dla miasta Poznania będzie to Sąd Okręgowy w Poznaniu, a dla Konina – Sąd Okręgowy w Koninie.
Jaką karę może orzec sąd w stosunku do nieletniego?
Wymierzając karę w sprawie nieletniego sąd kieruje się przede wszystkim jego dobrem, dążąc do osiągnięcia korzystnych zmian w osobowości i zachowaniu się nieletniego oraz zmierzając w miarę potrzeby do prawidłowego spełniania przez rodziców lub opiekuna ich obowiązków wobec nieletniego, uwzględniając przy tym interes społeczny.
Katalog środków wychowawczych, które może nałożyć sąd to:
- udzielenie upomnienia;
- zobowiązanie do określonego postępowania, a zwłaszcza do naprawienia wyrządzonej szkody, do wykonania określonych prac lub świadczeń na rzecz pokrzywdzonego lub społeczności lokalnej, do przeproszenia pokrzywdzonego, do podjęcia nauki lub pracy, do uczestniczenia w odpowiednich zajęciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, do powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach albo do zaniechania używania alkoholu lub innego środka w celu wprowadzania się w stan odurzenia;
- ustanowienie nadzoru odpowiedzialnego rodziców lub opiekuna;
- ustanowienie nadzoru organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej, zakładu pracy albo osoby godnej zaufania – udzielających poręczenia za nieletniego;
- zastosowanie nadzoru kuratora;
- skierowanie do ośrodka kuratorskiego, a także do organizacji społecznej lub instytucji zajmujących się pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, po uprzednim porozumieniu się z tą organizacją lub instytucją;
- orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów;
- orzeczenie przepadku rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego;
- orzeczenie umieszczenia w młodzieżowym ośrodku wychowawczym albo w rodzinie zastępczej zawodowej, która ukończyła szkolenie przygotowujące do sprawowania opieki nad nieletnim;
- orzeczenie umieszczenia w zakładzie poprawczym;
- zastosowanie innych środków zastrzeżonych w niniejszej ustawie do właściwości sądu rodzinnego, jak również zastosować środki przewidziane w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, z wyłączeniem umieszczenia w rodzinie zastępczej spokrewnionej, rodzinie zastępczej niezawodowej, rodzinnym domu dziecka, placówce wsparcia dziennego, placówce opiekuńczo-wychowawczej i regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej.
Sąd rodzinny może orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym nieletniego, który dopuścił się czynu karalnego, jedynie jeżeli przemawia za tym wysoki stopień demoralizacji nieletniego oraz okoliczności i charakter czynu, zwłaszcza gdy inne środki wychowawcze okazały się nieskuteczne lub nie rokują resocjalizacji nieletniego.
Co istotne sąd może również zobowiązać rodziców lub opiekuna do:
- poprawy warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych nieletniego, a także do ścisłej współpracy ze szkołą, do której nieletni uczęszcza, poradnią psychologiczno-pedagogiczną lub inną poradnią specjalistyczną, zakładem pracy, w którym jest zatrudniony, oraz lekarzem lub zakładem leczniczym;
- naprawienia w całości lub w części szkody wyrządzonej przez nieletniego.
Czy nieletni może odpowiadać, jak dorosły na podstawie przepisów prawa karnego?
Co do zasady za przestępstwa popełnione przed ukończeniem 17 roku życia, osoba nieletnia może odpowiadać jedynie na podstawie przepisów postępowania w sprawach nieletnich.
Jednak w przypadku, gdy nieletni, który po ukończeniu 15 lat dopuszcza się przestępstwa:
- zabójstwa (art. 148 k.k.);
- spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (art. 156 k.k.);
- sprowadzenia katastrofy, która zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach (art. 163 k.k.);
- sprowadzenia katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym zagrażającą życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach (art. 173 k.k.);
- zgwałcenia w trybie kwalifikowanym (art. 197 § 3 i 4 k.k.);
- czynnej napaści na funkcjonariusza publicznego, wskutek której nastąpił ciężki uszczerbek na zdrowiu (art. 233 § 2 k.k.);
- rozboju (art. 280 k.k.);
może odpowiadać na zasadach określonych w kodeksie karnym, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne.
Nasza kancelaria posiada niezbędną wiedzę oraz doświadczenie w prowadzeniu spraw karnych, spadkowych, rodzinnych, cywilnych oraz administracyjnych. Udzielamy naszym klientom porad prawnych oraz prowadzimy sprawy przed wszelkimi sądami, w szczególności w takich miastach jak Poznań, Konin, Września, Śrem, Środa Wielkopolska, Kościan, Oborniki, Gniezno i inne na terenie Województwa Wielkopolskiego. Jeśli masz jakiekolwiek pytania w swojej sprawie lub osoby Ci najbliższej to pozostajemy do dyspozycji mailowo: kontakt@adwokat-szerszen.pl oraz telefonicznie: 667 121 811.